رفتار ژئوشیمیایی روی، پتاسیم و سدیم موجود در خاک، در برابر باران‌های اسیدی مرتبط با کارخانه ذوب مس سرچشمه، رفسنجان

چندین دوره اندازه­گیری pH باران در مناطق مجاور کارخانه ذوب مس سرچشمه کرمان در  پاییز 84 تا بهار 86 ، وقوع بارش اسیدی در این مناطق را نشان داد که به نظرمی­رسد علت آن خروج حجم زیاد گاز  SO2 از دودکش‌های کارخانه باشد. این مقاله به اثر این بارش‌ها بر وضعیت سه عنصر سدیم، پتاسیم و روی موجود درخاک‌های منطقه (خاک‌های نابالغ)، می‌پردازد. به این منظور، عملیات آزمایشگاهی شبیه­سازی باران اسیدی بر روی ستون‌های دست نخورده خاک (50 سانتی‌متر طول و 6 سانتی‌متر قطر) با محلول‌های اسیدی با 6/5 =pH، 1/4 و 1/3 صورت گرفت. میانگین بارندگی سالانه منطقه (mm370) به مدت 31 روز بر روی 12 ستون خاک برداشت شده از 4 نقطه در اطراف کارخانه ریخته شد. زهاب خارج شده، از انتهای ستون‌های خاک جمع­آوری و پس از تجزیه شیمیایی مقدار عناصر مورد نظر در آن تعیین شد. ضمن اینکه پس از عصاره­گیری‌های خاص از خاک‌های مورد آزمایش، مقدار سدیم و پتاسیم تبادل‌پذیر و محلول، مقدار قابل جذب و محلول عنصر روی، همچنین میزان اسیدیته، ظرفیت تبادل کاتیونی و مقدار آهک خاک در 3 عمق 15-0، 30-15و 50-30 سانتی‌متر مورد سنجش قرار گرفت و با مقدار این پارامترها قبل از عملیات شبیه­سازی مقایسه گردید. نتایج حاصل نشان داد که مقدار  به‌نسبت زیاد آهک موجود در خاک‌های منطقه اثر بارش‌های اسیدی را کاهش می­دهد. با این وجود،  باران‌های اسیدی علاوه بر شستن بخشی از این عناصر، مقادیر سدیم و پتاسیم تبادلی را کاهش می­دهند؛ درحالی‌که موجب افزایش شکل انحلال پذیر این فلزها  می­شوند. همچنین مشخص شد که مقدار حل شده و قابل جذب عنصر روی در خاک‌های مورد آزمایش در نتیجه تأثیر باران‌های اسیدی افزایش می­یابد.